BEŞ ASIR EVVEL GAZİANTEB BALLIOĞLU İBRAHİM VE HİKMETNAME

Gaziantep Osmanlı yönetimine geçmeden önce uzun süre Mısır nemlik devleti yönetiminde kalmıştır. Daha 1150 yılarında büyük bir şehir olduğu Haçlı savaşları tarihçisi Papas meteos tarafından belirtilen Gaziantep. Memluk zamanında dahada büyümüştür.

Gaziantep medrese ve bilginlerinin çokluğu ticaret ve sanat yönünden önemi ve güzelliği bakımından {küçük buhara}{küçük Şam}{Arabistan gelini]}gibi adlarla anılmıştır. Böyle bir yerden elbette ünlü kişiler yetişecektir Memluk zamanında Antep’ten iki kişi bu devletin elçi görevine kadar yükselmiştir. Bunlardan ilki 24 cilt tarihinden başka birçok eserler yazan bilgin ve profosör aynidir Mısırın Bizans elçiliğini yapmıştır. 

İkincisi ise Ballı oğlu İbrahim

. Şair olan Ballı oğlu İbrahim gene Mısır devletinin elçisi olarak Osmanlı Padişah 2ci Beyazıt yanında İstanbul’da görev yapmıştır. Ballı oğlu İbrahim’in hal tercümesi hakkında bilgi azdır Ancak Ballı oğlunun Halep’te Emir yaş beyin emirlerinde iken Mısır sultanı Melik eşref Kayıt Bey tarafından Osmanlı Padişahı 2ci Bey azıta elçi olarak gönderilmiş olduğunu belirtmişti

.Hikmetnemede bulunan bir bir şiiri, nde Antepli olduğunu açıklamaktadır.

 Gaziantep şeri mahkeme sicillerinde Bali zade Palizade Pali adlı aile isimleri geçmektedir İslâhiye’de de bu soyadını taşıyan bir aile bulunmaktadır. bu ailelerinin birine mensup olması kabildir. Şairin hikmet name adlı manzum eserinden başka birde Bey zavi tefsirinde yazdığı eseri vardır. Zaten onun elçi gönderilmesi her yönden seçkin bir kişi olduğunu göstermekte. Şairin beyzavi adlı eseri Osmanlı şeyhülüsmanlarından Veliddin Efendi tarafından Kahire’den İstanbul’a getirilmiştir. Halen Beyazıt kitaplığının kendi adıyla anılan bölümündedir

Hikmet name eni 15- boyu 22 cm olan 229 yaprak 598 sahifedir. İçinde onüç beyit bulunmaktadır. YapıtMısır sultanı Ebu nasır kayıt bey adına 1477yılında yazılmıştır. İçinde ata yurdu olan Antep ile elçi olarak gittiği Osmanlı ülkesi İstanbul Mısır Memlukluları Suriye hakkında değerli bilgiler bulunmaktadır. Buna göre Ballı oğlunun Osmanlı elçiliği 1447 den önce olduğu anlaşılmaktadır. Ballioğlu hikmet namede doğum yeri olan Antep hakkında içli bir övgüde bulunmaktadır.     Antep’e kötülük edenleri taşlamaktadır.{Fi nedimeyi Ayın tap}bölüm başlığındaki altındaki parçayı bu gün ki konuşma diline çevirerek sunalım.

—Bu şehir ki doğum yerimdir. Atadan sevgilimdir. Antep güzel bir yerdir. Âlemin gelini dünyanın sevgilisidir çağlar içinde örneği ve benzeri bir şehir gelmemiştir. Güzel olduğu için güzeller şehridir İçi dışı ağaç doludur. Gülleri açmıştır bülbülleri ötmektedir. Her yanında sular çağlamaktadır. Her yerde önümüze nur gibi çeşmeler pınarlar çıkar Bunlardan dördü pek ünlüdür. Alleben suyu cana ve tene şifa verir. Gülpınarından içenler dertlerinden kurtulur

Gazali çeşmesinin suyu hafif soğuk ve tatlıdır. Kızlar pınarı hayat verir şarabı mat eder. Havası cennet bağındakine yapraklarının çıkardığı ses irem bağındakine benzer. Ahmet gazalinin makamı buradadır. Dağında Dülük baba yer tutmuştur. Bu elde akrep görülmez çünkü Burası cennettir Ben Antep i öğürsem çokmu onu herkes öğüyor kaldı ki bu yer benim vatanımdır. Balioğlu bu övgüden sonra Antep için dua ona kötülük edenlere beddua ediyor.

Şair yapıtında yaşantı ve aşk hakkındaki düşüncelerini de şöyle anlatıyor.

-Karayı ve denizi seyredin böylece görmediğiniz memleket ve şehirleri görün kainat hakkında bilginiz olsun Cihanın durumunu anlayın .Bu konuları kültür ehline sen öğret..

Ney aşk ile inler aşk canı ateşe atmanın dünyaları hiçe saymanın adıdır. Aşkı olmayanın zevki olmaz. Şair bir yapıt bırakmanın öneminde şu mısralarıyla söz ediyor.

Kişi odur ki kala yadigârı

Şu kimse adı kaldı ölmemiştir

Ölen odur ki adı kalmamıştır

Hikmet name 536 yıl önce yazılmış olmasına rağmen dili oldukça sadedir. Gaziantep halk konuşma dilinin etkisini sağladığını göstermektedir

.Okusan bu sabaktan bir varak sen

Verirsin ehli irfana sabak sen.      

.