13 Haziran 2010 Pazar

ANTEP MAARİFİ İSLAMİYE CEMİYETİ


Antep de maarifi islamiye cemiyeti takriben 1312-1313-[1896]yıllarında kaymakam İsmail paşa zamanında kurulmuştur. Bu yıla gelinceye kadar Türk ve İslamlar için hiçbir ilkokul yokmuş Bütün çocuklar ilk tedrisata mahalle hocalarında ondan sonra da tahsiline Antep’te tek mektep olarak mevcut bulunan rüştiyede veya medreselerde devam ederlermiş.

Halbuki o zamanlar şehrin muhtelif semtlerinde Ermenilerin 15–16 muntazam ilk okulları varmış Bu okulların ders levazımatları binaları hocaların aylıkları vs. bütün idari masrafları hep ermeni ileri gelenlerinin bu uğurda verdikleri yardım parası ile ve Amarikadan edinilen yardımlarla temin edilirmiş. İlkokulları bitiren erkek ve kız ermeni çocukları Amerikalıların daha evvel tesis ettikleri yatılı erkek yatılı kız kolejlerinde tahsillerini devam ettirirlermiş.
Bir gün ders yılı sonunda kız kolejinin mezuniyet töreni dolayısıyla okul idaresi Ermenilerle beraber Antep İslamlarının ileri gelenleri ve hükümet erkanıda bu merasime davet edilmiş.
Merasimde kız öğrenciler tarafından nutuklar söylenmiş müzikler çalınmış ve öğretilen kanun bilgileri o zamanın adli teşkilatına göre –temsili mahiyette gösteriler devam etmiş Ermeni kızlarının tahsil sahasında gösterdikleri bu muvaffakiyet ve bilgiler orada hazır bulunan İslamların gücüne gitmiş. Ermeniler ve Türkler arasındaki nispetsiz kültür seviyesini gözleriyle de görerek bundan çok müteessir olmuşlar üzüntü duymuşlar. Zaten eğitim işlerine çok hassas ve heveskâr olan Kaymakam İsmail Bey bu heyecandan istifade etmiş mevzu bahis toplantıyı müteakip belli yöneticileri bir araya getirerek bunlarla münazara etmiş ve İslam çocuklarını da onlar gibi muntazaman okutabilmek gayesiyle bir cemiyet kurulmasına karar verilmiş. Böylece maarif islamiye cemiyeti doğmuş.Başta kaymakam olmak üzere bu cemiyet ilk iş olarak yardım paraları toplamağa başlamış.Ayni zamanda şehrin içinde ve etrafında tasarruf edilmeyen sahipsiz bazı arsaları bu cemiyete mal etmişler .Toplanan paralarla hem bu arsalar üzerine irat geti,rir işler yaptırmışlar hem de balıklıda  bir, iki kapılı hanın yanında bir de Tabak hanede alinacar cami içinde olmak üzere üç ilkokul açmışlardır.Bu okullar bir çok talebe okutmuş buralardan mezun olan bu çocuklar rüştüye mektebine devamla orta tahsillerin ide görmüşlerdir.Cemiyetin temin ettiği malların menkullerin değeri milyonlarla ifade edilemeyecek kadar büyüktü .bu gayri menkullerden bazıları.
1-MAARİF BAHÇESİ-Şehrin enmüntaz yerinde yazlık kahve bahçenin içinde geniş mütazam bir gazino ve tiyatro binası vardı bu bina Antep savaşında yıkılmıştır.
2-MAARİF HANI-Buda şehrin en güzel yerinde 10.000metre kare kargir bir handır.
3-maarif hanı-İle belediye arasında geniş bir arsa [şıra hanının ara kısmı ve eski halın yeri ]
4-ARASADA-Osmaniye kas teli etrafında yine şehrin en kıymetli çarşısında birbirine bitişik on üç dükkân
5- Bu günkü Kamil ocak stadının büyük bir kısmı.
6-Tuz hanı arkasında saman pazarı denilen gayet geniş arsa bu arsada çok kıymetlidir.
7-Eski harat pazarında iki-üç dükkân
8Oturakcı pazarında 8-10 dükkan
İşte bu mülklerin gelirleri 3 mektebin bütün masraflarını ve hocaların aylıklarını tamamen karşılardı. Meşrutiyet inkılâbından sonra ilk tedrisat işlerinin devlete intikal etmesi üzerine evvelce maarif nezaretine ait olan sarı mektep [şimdiki cumhuriyet ilk okulu}rüştiye mektebinin idare ve masraflarını Maarifi islamiye cemiyeti burasını 1-sene kadar yaşatmıştır. Takriben 1931 yıllarında cemiyetin bütün mallarını kanun mucibince vilayet idareyi hususiyetine iştigal ettirmek isteyen vali ve cemiyet mümessilinin arası açıldığından bu malları idareyi hususi yeden kaçırırcasına Anakarada teşekkül etmiş olan Türk Maarif Cemiyetine teslim etmişlerdir Dayı Ahmet Ağa merhum da vefatı sırasında ikamet ettiği evi hanımı Berhayat  sağ kadığı müddetce içinde oturmak vefatından sonra yine Maarifi İslamiye Cemiyetine vakfetmişlerdir.Yalnız şurası takdire şayandır ki Türk Maarif Cemiyeti bu malları tasfiye ederken bunların en kıymetlisiolan Maarif Hanını,Osmaniye kasteli civarındaki on üç dükkanı Belediye hanı yanındaki geniş arsayı bazı kıymetli yerleri o zamanki Belediye Başkanı Hamdi kutlar çok ucuz bedellerle Gaziantep Belediyesine maletmiştir.Vaktiyle Gaziantep hayırseverlerinin bağışları ve fedarkarlıklarıyla meydana gelmiş Antepte müntezam mekteplerde metodlu tahsilin ilk temelini atmış olan.Maarifi İslamiye Cemiyetinin bütün malları elden çıkarılmıştır.Halbuki bu mallar bu gün elde olsaydı neler yapılmazd.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder